کاشت

کلزا یکی از مهم ترین گیاهان روغنی است که دانه های کوچک آن حاوی بیش از ۴۰ درصد روغن هستند و کنجاله ی آن نیز در همین حدود پروتئین دارد . طی دهه های اخیر کشت کلزا در جهان گسترش یافته و تولید آن در بین گیاهان عمده تولید کننده روغن در جهان  دارای رتبه سوم است . در ایران نیز زراعت کلزا به عنوان زراعتی امید بخش برای افزایش تولید روغن خوراکی مورد توجه قرار گرفته است .

با توجه به اهمیت کلزا شیوه ی کاشت بایستی به چه صورتی انجام گیرد تا بیشترین بازدهی را داشته باشد ؟

1. تا آنجا که می توانید کاری کنید که گیاه هرچه زودتر سبز شود تا از قرار گرفتن جوانه ها در معرض بیماری های خاک زاد جلوگیری شده و از تبدیل علف ها به رقیب زراعت جلوگیری گردد.
2. بذر را در عمق 1/5 تا 2/5 سانتی متری و در رطوبت بکارید و یا مزرعه را بلافاصله آبیاری کنید.
3. دمای خاک برای سبز شدن حداقل باید 10c یا بیشتر باشد.
4. کلزای پاییزه را زمانی کشت کنید که قبل از رسیدن سرمای منطقه حداقل 8 برگ کامل داشته و یک رزت قوی تشکیل داده باشد.
5. از بذر های تمیز و گواهی شده استفاده کنید.
6. بذر های گواهی شده کشاورز را از داشتن زراعتی با ویژگی های مورد انتظار مطمئن می سازد.
   از فروشنده بذر اطلاعات مربوط به بیماری ها و گواهی عدم وجود علف های هرز را درخواست کنید. شما که قصد ندارید بذر علف هرز و یا بیماری را به مزرعه خود وارد کنید!
7. بذر های چاق و به خوبی رسیده بخرید.
8. از بذرهایی با 95% قوه نامیه و یا درصد قوه نامیه بالاتر استفاده کنید تا به سبز یکنواخت برسید

بهاره یا پاییزه؟ این نخستین تصمیمی است که باید بگیرید
ارقام بهاره برای به ساقه رفتن و گل دادن نیاز به سرما ندارد ولی ارقام پاییزه برای به ساقه رفتن و گل دادن به یک دوره مشخص سرما نیاز دارند تا به اصطلاح بهاره شوند
بهاره یا پاییزه بودن دلیل مقاومت به سرما نیست
ارقام پاییزه در مناطق سرد و سرد معتدل در اواسط شهریور تا اواسط مهر کشت می شوند و عملکردی بیشتر از ارقام بهاره دارند و بسته به رقم از اواخر خرداد تا اواسط تیرماه برداشت می شوند.

کلزا محصولی مدیریتی است که در مراحل مختلف رشد نسبت به مدیریت مزرعه بسیار حساس است، از نکاتی که در مرحله کاشت باید مورد توجه قرار گیرد رعایت تاریخ کاشت و ایجاد تراکم بوته مناسب در مزرعه و روش آبیاری مناسب در ایجاد تراکم در سطح زمین موثر است.

 

اقلیم های کشت کلزا:

بر اساس تقسیم بندی صورت گرفته توسط موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، مناطق کشت کلزا در ایران شامل: ۱- اقلیم گرم و مرطوب، ۲- گرم و خشک، ۳- معتدل و سرد و ۴- سرد می باشد.

اقلیم گرم و مرطوب: شامل مناطقی از کشور است که دارای آب و هوای گرم و مرطوب بوده و حداقل دمای هوا در زمستان بیشتر از ۷- درجه سانتی گراد می باشد که شامل مناطقی چون گیلان، مازندران، گلستان و مغان می باشد.

اقلیم گرم و خشک: شامل مناطقی از کشور است که دارای آب و هوای گرم و خشک بوده و حداقل دمای هوا در زمستان بالاتر از ۷- درجه سانتی گراد می باشد. از جمله این مناطق می توان به استان های خوزستان، بوشهر، سیستان و بلوچستان، هرمزگان و مناطق گرم استان های کرمانشاه، ایلام، لرستان، خراسان، کهکیلویه و بویر احمد، فارس و کرمان است.

اقلیم معتدل: شامل مناطقی از کشور است که حداقل دمای هوا در زمستان در آنها تا ۱۴- درجه سانتی گراد می باشد. و ارتفاع آن ها از سطح دریا غالبا کمتر از ۱۰۰۰ متر می باشد. از جمله این مناطق می توان به استان های تهران (کرج، ورامین و هشتگرد)، مرکزی (ساوه)، فارس (مرودشت، زرقان، شیراز)، کرمانشاه (کرمانشاه، اسلام آباد و ماهیدشت)، لرستان (خرم آباد و بروجرد)، سمنان (گرمسار و سمنان)، زاهدان (خاش)، خراسان (نیشابور، مشهد و تربت حیدریه)، اصفهان ، یزد و کرمان اشاره نمود.

اقلیم سرد: شامل مناطقی از کشور است که دارای زمستان های سرد بوده و حداقل دمای هوا در زمستان به پایین تر از ۱۴- درجه سانتی گراد می رسد و ارتفاع آنها از سطح دریا غالبا بالاتر از ۱۰۰۰ متر می باشد. از جمله این مناطق می توان به استان های آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی، زنجان، همدان، کردستان، چهارمحال بختیاری و مناطق سرد استان های لرستان (ازنا، الیگودرز، درود)، کرمانشاه (صحنه، کنگاور، سنقر و روان سر) سمنان (شاهرود)، خراسان (قوچان، شیروان و بجنورد)، فارس ( اقلید)، اصفهان (داران و گلپایگان)، مرکزی (اراک، خمین و شازند)، کرمان (بردسیر) اشاره نمود.

 

روش های کشت و آبیاری کلزا

روش کاشت و آبیاری مزرعه در محصولی مانند کلزا که دارای بذور کوچک و نسبتا ریز می باشد اهمیت زیادی دارد و یکنواختی سبز شدن ، استقرار گیاهان ، رشد پاییزه و مقاومت به سرما در مزرعه را تحت تاثیر قرار می دهد و در نهایت بر عملکرد مزرعه موثر خواهد بود .

کلزا را می توان به روش جوی و پشته ای و یا به صورت مسطح و بر روی زمین صاف کشت کرد که هرکدام از این روش ها دارای کاربرد و ویژگی های مخصوص به خود می باشند .

روش کشت جوی و پشته ای

روش کشت جوی پشته ای در موارد زیر توصیه می شود :

1. در مزارعی که آبیاری به صورت سطحی انجام می شود روش کشت جوی و پشته مطلوب ترین روش است . در این روش کشت بصورت جوی و پشته و با کارنده های خطی سه ردیفه یا چهار ردیفه غلات انجام می شود که توصیه می شود برای کشت کلزا با کارنده های سه ردیفه یا چهار ردیفه غلات انجام می شود . بر روی هر پشته دو خط کشت با فاصله حدود ۱۵ سانتی متر کشت می شود . فاصله مرکز تا مرکز پشته ها از یکدیگر حدود ۶۰ سانتی متر است
2. در خاک های رسی و سنگین : از آنجاییکه در این روش بذور ر روی پشته ها قرار می گیرند و آب درون جویچه ها جریان دارد ، بنابراین احتمال تشکیل سله در سطح خاک وجود نداشته و بذور ریز کلزا به راحتی جوانه زده و سبز می شوند . در این روش ارتفاع آب در داخل جوی حداقل ۲ تا ۳ سانتی متر زیر محل قرار گرفتن بذر است و آب از طریق انتشار به ناحیه بذر و سطح پشته می رسد .

روش کشت مسطح

در روش کشت به صورت جوی و پشته ای ، بخشی از سطح زمین به جویچه های آبیاری اختصاص می یابد و بوته های کلزا فقط در روی پشته ها قرار می گیرند . در این وضعیت بیش از نیمی از سطح زمین خالی از کشت است و خطوط کشت کلزا در روی پشته ها و در نزدیکی یکدیگر متمرکز شده اند که باعث افزایش رقابت بین بوته ها می شود .

گسترش سیستم های آبیاری بارانی امکان کشت کلزا در روی زمین صاف و بدون ایجاد جوی و پشته را فراهم آورده است . کشت مسطح کلزا فقط در صورت استفاده از سیستم آبیاری بارانی توصیه می شود .